Te jong voor het Bevolkingsonderzoek Borstkanker?

Geschreven door: Mw. Dr. L. van Veelen
Radiotherapeut-Oncoloog, Leefstijlarts Schaafsma Kliniek

We kennen helaas nog steeds niet alle factoren die van invloed zijn op het ontstaan van kanker. Om deze gevreesde ziekte terug te dringen, wordt daarom in ons land al heel lang preventief onderzoek gedaan. Vrouwen worden daarbij uitgenodigd deel te nemen aan onderzoek naar drie verschillende soorten kanker: baarmoederhalskanker vanaf dertig, darmkanker vanaf vijfenvijftig en borstkanker vanaf vijftig jaar. Toch kent iedereen wel verhalen over vrouwen die getroffen worden door borstkanker op veel jongere leeftijd dan hun vijftigste. Het is dan ook niet gek dat veel jongere vrouwen zich afvragen waarom zij nog niet mogen deelnemen aan dit bevolkingsonderzoek.

Jonger dan vijftig: geen uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek.
Het doel van het screeningsonderzoek is het ontdekken van een ernstige ziekte, zoals bijvoorbeeld borstkanker, in een vroeg stadium of voordat zich kanker heeft ontwikkeld, bij vrouwen die nog geen klachten hebben. Wanneer borstkanker op tijd wordt ontdekt is het gelukkig vaak goed te behandelen. Een nadeel van het borstkankeronderzoek kan zijn dat je doorverwezen wordt voor verder onderzoek omdat er een afwijking op de mammografie wordt gezien, terwijl die achteraf onschuldig blijkt te zijn. Dat kan veel onrust geven. Bij jonge vrouwen is de kans dat er vroegtijdig (een voorstadium van) kanker wordt gevonden bovendien veel kleiner dan bij vrouwen boven de vijftig, terwijl er wel andere onschuldige afwijkingen zichtbaar zijn. Er is dus minder voordeel van het bevolkingsonderzoek voor deze vrouwen, omdat de kans dat er een tumor wordt gevonden niet groot is, terwijl het onderzoek wel voor veel onnodige stress kan zorgen. Een andere reden dat er bij jonge vrouwen niet standaard een borstfoto (mammografie) wordt gemaakt is omdat bij deze vrouwen vaak nog veel klierweefsel in de borst aanwezig is. Daardoor is de mammografie moeilijk te beoordelen en een kleine tumor moeilijker te herkennen.

Screening op maat.
Er wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan waarbij wordt gekeken of het bevolkingsonderzoek naar borstkanker verder kan worden verbeterd. Er loopt bijvoorbeeld een studie waarbij nagegaan wordt of het zinvol is om vrouwen “screening op maat” aan te bieden, dat wil zeggen: borstfoto’s op basis van een aantal persoonlijke risicofactoren voor borstkanker. Een onderzoek waarbij is gekeken of vrouwen met mastopathie, heel dicht borstweefsel, misschien in de toekomst beter met behulp van een MRI-scan in plaats van een mammografie kunnen worden onderzocht, toonde aan dat er inderdaad minder tumoren worden gemist wanneer er een MRI-scan wordt gemaakt. Maar omdat er in Nederland onvoldoende capaciteit is om bij elke vrouw met mastopathie screeningsonderzoek te doen met behulp van een MRI, wordt dit in Nederland niet standaard gedaan. De resultaten van een screeningsstudie met behulp van CEM (contrast enhanced mammography) in vergelijking met een MRI-scan worden in 2023 verwacht. Wanneer de resultaten van CEM net zo goed zijn als van een MRI-scan kan het zijn dat dit onderzoek de voorkeur krijgt voor screening bij het bevolkingsonderzoek boven een MRI-scan. Tenslotte wordt er gelukkig ook nog altijd gezocht naar minder pijnlijke methodes om een borstfoto te maken.

Bevolkingsonderzoek borstkanker in de toekomst wel bij jongere vrouwen?
Afhankelijk van de resultaten van al die wetenschappelijke onderzoeken en de kosten-effectiviteit hiervan, kan het dus zo zijn dat in de toekomst jongere vrouwen wel mogen gaan deelnemen aan het bevolkingsonderzoek naar borstkanker. Of misschien wordt er op een andere manier bepaald wie er op welk moment wordt uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek. Voorlopig is dat echter helaas nog niet mogelijk. Sterker nog, vanwege de achterstanden die tijdens de COVID-pandemie, toen het bevolkingsonderzoek moest worden stilgezet, zijn opgelopen, bestaat de kans dat je als vrouw van boven de vijftig op dit moment maar een keer in de drie jaar wordt opgeroepen in plaats van twee jaar, tot de achterstanden zijn weggewerkt.

Zelfonderzoek van je borsten.
Het blijft dus voor alle vrouwen, jong èn oud, ontzettend belangrijk om zelf ook alert te zijn op veranderingen in je borst en liefst maandelijks zelfonderzoek te doen. Bij zwellingen, deukjes, intrekkingen of andere klachten is het goed om altijd voor controle naar je huisarts te gaan, ook als je jonger dan vijftig bent! Voor meer informatie over zelfonderzoek van je borsten verwijs ik graag naar https://www.pinkribbon.nl/over-borstkanker/borstzelfonderzoek.html

Leefstijlverbetering en tijdens kanker.
Er zijn een aantal factoren bekend die het risico op borstkanker kunnen vergroten, zoals bijvoorbeeld bepaalde erfelijke afwijkingen. Vaak komt borstkanker of eierstokkanker dan bij meerdere familieleden op jongere leeftijd voor. Ook leefstijl-gerelateerde factoren kunnen een rol spelen bij het ontstaan van borstkanker, zoals het regelmatig gebruiken van alcohol. Meestal is er echter geen duidelijke oorzaak aan te wijzen. Wel is het, wanneer je behandeld moet worden voor borstkanker, zinvol om je leefstijl kritisch onder de loep te houden en te kijken of er verbetering mogelijk is. Een betere leefstijl kan altijd helpen om zowel tijdens de behandeling als daarna sneller te herstellen.